Futbol Assosiasiyasının (FA) yenilənmiş qaydalarına görə, kişi futbolunda oynamaq istəyən trans kişilər “bioloji qadın” olduqlarını və yetkin bioloji kişilərə qarşı oynayarkən zədə riskinin daha yüksək olduğunu qəbul etməlidirlər.
90plus.az xəbər verir ki, FA bu il trans insanların İngiltərə futbolundakı iştirak qaydalarını dəyişib. Bu dəyişiklik 16 aprel tarixində Birləşmiş Krallıq Ali Məhkəməsinin “qadın” anlayışının bioloji cinsə əsaslandığı barədə qərarından sonra həyata keçirilib.
1 iyundan etibarən FA-nın tabeliyində keçirilən yarışlarda trans qadınların qadın futbolunda oynamağı qadağan edilib. Lakin trans kişilər hələ də kişi komandalarında oynaya bilərlər. Bunun üçün onlar FA-nın iyundan qüvvəyə minən siyasətinə əsasən xüsusi bəyannamə doldurmalı və rəsmi olaraq trans olduqlarını, digər oyunçulara nisbətən daha yüksək zədə riski daşıdıqlarını təsdiqləməlidirlər.
2025/26 mövsümündə FA yarışlarında oynamaq istəyən bütün trans kişilər bu formu doldurmalı olacaqlar. Bəyannamədə oyunçu özünü belə təqdim etməlidir:
“Mən gender kimliyi kişi və ya qeyri‑binari olan bioloji qadınam və kişilər üçün nəzərdə tutulmuş açıq yaş kateqoriyalı oyun və yarışlarda iştirak etmək istəyirəm.”
Bundan başqa, oyunçular imzaları ilə təsdiqləməlidirlər ki:
“Yetkin bioloji qadınlarla yetkin bioloji kişilər arasında fizioloji və performans fərqləri mövcuddur. Nəticə etibarilə, yetkin bioloji qadınların yetkin bioloji kişilərə qarşı oynayarkən zədə riski daha yüksəkdir. Mənim müalicəm bu fərqləri tam aradan qaldırmır və təhlükəsizlik riskini tamamilə azaltmır.”
Həmçinin oyunçunun qanındakı testosteron səviyyəsi “normal yetkin kişi diapazonu”nda — hər litr qanda 7,7 ilə 29,4 nanomol arasında olmalıdır.
BBC-yə bildirilib ki, FA-nın yenilənmiş qaydalarındakı bu terminologiya Ali Məhkəmənin qərarından irəli gəlib və hüquq məsləhətçiləri ilə birlikdə hazırlanıb. FA may ayında açıqlamışdı ki, bu dəyişiklik “ideoloji qərar deyil”, məhkəmə qərarından sonra məcburidir.
Əvvəllər trans oyunçular istədikləri gender kateqoriyasında oynamaq üçün sadəcə qeydiyyatdan keçirdilər, lakin o zaman fərqli sözlərlə yazılmış formadan istifadə olunurdu. Apreldə (Ali Məhkəmə qərarından əvvəl) qüvvədə olan əvvəlki siyasətdə oyunçulardan “qadından kişiyə keçən trans şəxslərin zədə riskinin daha yüksək ola biləcəyini qəbul etmələri” istənilirdi və bildirilirdi ki, bu oyunçular “statistik olaraq daha güclü, sürətli və ağır olanlarla” oynayacaqlar.
Amma artıq bəzi trans futbolçular FA-nın yeni dilindən narazıdır. Kişi həvəskar futbolunda oynamış bir trans oyunçu BBC Sport-a bildirib:
“Mən bioloji qadın deyiləm, kişiyəm. Məncə, çox az trans kişi bu cür bəyannaməni imzalayacaq. Bu, üstüörtülü qadağa kimidir.”
FA-nın ötən ay dərc etdiyi “Transgender və Qeyri-Binari İnsanların Futbolda İştirakı Siyasəti”ndə təsdiqlənib ki, trans kişilər yalnız oyunçu və həkim tərəfindən imzalanmış bu bəyannamə ilə kişi futbolunda oynaya bilərlər.
Həmçinin orada vurğulanıb ki, “yalnız bioloji qadınlar (yəni yumurtalıqla doğulanlar) qadınlar üçün nəzərdə tutulmuş oyunlarda iştirak edə bilər”. FA qeyd edib ki, bu qaydalar “müvafiq hüquqi, elmi və digər inkişaflar fonunda” daim nəzərdən keçiriləcək.
FA-nın sözçüsü BBC-yə bildirib:
“Aprel 2025-də Ali Məhkəmənin qərarından sonra yeni hüquqi çərçivəyə uyğun fəaliyyət göstərmək üçün ötən ay yenilənmiş transgender siyasətimizi dərc etdik. Yeni siyasətimizin tələblərinə cavab verən trans oyunçuları dəstəkləməyə sadiqik ki, onlar futbol oynamağa davam edə bilsinlər.”
FA siyasət dəyişikliklərini açıqladıqdan sonra təsirlənən bütün trans oyunçularla əlaqə saxlayıb və onlara “Sporting Chance” klinikası vasitəsilə psixoloji dəstək təklif edib. 2026/27 mövsümünə qədər qarışıq gender liqalarının yaradılması da planlaşdırılır. Oyun imkanı olmayan trans futbolçulara isə məşqçi və ya hakim kimi futbolda qalmaq tövsiyə olunub.
BBC-nin sualına cavab olaraq FA bu yeni qeydiyyat qaydalarının neçə trans kişi oyunçuya təsir edəcəyi və neçə nəfərin bu formu dolduracağı barədə konkret rəqəm açıqlamayıb.
